4 نمونه از انواع بازارهای مالی جهانی

• بازار سهام نیویورک (New York Stock Exchange = NYSE)
• بازار سهام شیکاگو (Chicago Stock Exchange = CHX)
• بازار نزدک (Nasdaq)
• بازار IRAs

این‌ها، چند نمونه از بزرگ‌ترین بازارهای مالی دنیا در کشور ایالات متحده آمریکا هستند. بازار بورس اوراق بهادار تهران هم، بزرگ‌ترین بازار سهام در کشور ما ایران است که در حدود ۴۵ سال سابقه دارد.

بازار اوراق قرضه  (Bond Market)

«اوراق قرضه» یک نوع از اوراق بهادار هستند که به‌وسیلۀ سرمایه‌دارها به‌صورت وام با مدت و درصد سودِ مشخص، در اختیار افراد متقاضی قرار می‌گیرد. به زبانی دیگر، اوراق قرضه را می‌توان، یک نوع توافق میان وام‌دهنده و وام‌گیرنده دانست که همۀ شرایط وام در آن توافق قید شده ‌است.

این نوع اوراق بهادار، بیش‌تر به‌وسیلۀ شرکت‌های بزرگ صادر می‌شود؛ ولی شهرداری‌ها، ایالت‌ها و بعضی سازمان‌های مستقل حکومتی هم می‌توانند اوراق قرضه صادر کنند و آن‌ها را به فروش برسانند.

هدف از فروش اوراق قرضه، تأمین‌کردنِ سرمایۀ لازم برای پروژه‌ها و عملیات گوناگون است. بازار اوراق قرضه، این دارایی‌ها را در قالب و شمایلی شبیه‌به اسکناس ایجاد کرده و به خریداران ارائه می‌دهد. از آنجایی که خریداران این اوراق قرضه، به‌نوعی وام‌گیرنده و بدهکار می‌شوند، به این بازار،‌ نام‌های Credit Market، Debt Market، یاFixed-income Market  هم می‌گویند.

بازار مشتقات (Derivative Market)

مقصود از مشتقات یا دارایی‌های مشتق‌شده، یک قرارداد میانِ دو یا چند معامله‌گر (تریدر)، روی ارزش یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌های توافق‌شده مانند سهام، کالا و یا چیزهای دیگر است.

در بازار مشتقات، دارایی‌های واقعی، معامله و خرید و فروش نمی‌شوند؛ در واقع، چیزی که به‌وسیلۀ معامله‌گران، خرید و فروش می‌شود،‌ از ارزش یک دارایی دیگر مانند سهام، کالا، شاخص، و یا ارزدیجیتالی مانند Bitcoin  مشتق‌شده و قیمت آن را دنبال می‌کند. بنابراین، یک داراییِ مشتق‌شده، به‌تنهایی، ارزش ذاتی ندارد و قیمت آن، به ارزش دارایی دیگری لینک می‌شود و مرتبط است.

مزیت بازار مشتقات در انواع بازارهای مالی برای ترید چیست؟

مزیت بازار مشتقات، به‌نسبتِ بازاری مانندِ سهام، این است که در این بازار، امکان شرکت در قراردادهای پیشرفته‌تری مانند «اختیار معامله» (Options Contracts) و «معاملات آتی» (Futures Contracts) و غیره فراهم است.

شاید هنوز بپرسید که این نوع از بازار مالی چیست و چه مزیت‌هایی دارد؟ در واقع، شما با استفاده از این امکانات، می‌توانید روی هر چیزی مانند سهام، کالا، اوراق قرضه،‌ ارز رایج کشورها، شاخص بازار، نرخ بهره، و غیره به‌صورت دوطرفه معامله کنید.‌ یعنی هم از صعود، و هم از نزول قیمت، می‌توانید به سود برسید.

بازار معاملات آپشن شیکاگو (CBOE)، یکی از مشهور‌ترین بازار مشتقات در کشور آمریکا است.

بازار تبادل ارزهای خارجی (Foreign exchange)

«بازار تبادل ارزهای خارجی»، اشاره به بازاری دارد که در آن، ارز رایج کشورها مانند یورو، دلار، ین، پوند، فرانک، کرون، و غیره با هم‌دیگر مبادله می‌شوند.

بیش‌ترین حجم نقدینگی در میان همۀ انواع بازار مالی، به بازار تبادل ارزهای خارجی اختصاص دارد. در این نوع از انواع بازارهای مالی جهانی، حجم مبادلات روزانه، بیش از ۵ ترلیون دلار بوده که از مجموع مبادلات بازارهای سهام و فیوچرز هم بیش‌تر است.

بازار تبادل ارزهای خارجی، یک بازار غیرمتمرکز حساب می‌شود و از مجموعه‌ای از سیستم‌های کامپیوتری و بروکرها در سرتاسر جهان تشکیل شده است. بانک‌ها، بانک مرکزی، کمپانی‌های تبلیغاتی،‌ شرکت‌های مدیریت سرمایه و صندوق‌های پوشش ریسک، از مهم‌ترین فعالان بازار تبادل ارزهای خارجی را می‌توان نام برد.

هم‌چنین بروکرها یا همان کارگزارها، و سرمایه‌گذارهای دیگر، و حتی مردم عادی هم می‌توانند در بازار تبادل ارزهای خارجی فعال باشند و ارز کشورهای مختلف را مبادله کنند.

برای مردم کشور ایران، مانند همیشه محدودیت‌هایی در حضور آن‌ها و فعالیت‌های مالی بین‌المللی‌شان وجود داشته و دارد؛ هرچند دشوار، اما ما هم می‌توانیم با استفاده از بعضی واسطه‌ها و بروکرهای خارجی در بازار تبادل ارزهای خارجی کار کنیم.

همۀ دارایی‌هایی که از این طریق معامله می‌شوند، در دستۀ CFDها قرار می‌گیرند. یعنی دارایی خریداری شده ماهیت واقعی ندارد و بروکر از این راه، امکان معامله‌ی این دارایی‌ها را با ارزش لحظه‌ای واقعی آن‌ها، برای ما فراهم می‌کند.

بازار کالاها (Commodities Market)

«بازار کالاها» یا عبارت انگلیسیِ آن، Commodities Market یکی دیگر از انواع بازارهای مالی بوده و همان‌گونه که از نامش پیداست، محلی برای خرید و فروش و معاملۀ دارایی‌ها و کالاها و محصولات فیزیکی است.

این دارایی‌ها، در شاخه‌های مختلفی از جمله محصولات کشاورزی (مانند گندم، سویا، ذرت، و غیره و حتی حیوانات اهلی مانند گوسفند و گاو)، انرژی و سوخت‌های فسیلی (مانند گاز، نفت، اعتبارات نفتی و … فلزات گرانبها (مثل طلا، نقره، پلاتینیوم و …) و کالاهای نرم (مانند پنبه، قهوه، شکر و…) خرید و فروش و ترید می‌شوند.

این بازارها،«Spot Market»  (بازار اسپات) هم نامیده می‌شود؛ چون معامله‌گران، در ازای پرداختن پول، صاحب کالاها و محصولات واقعی می‌شوند. (واژۀ Spot‌ که در اغلب پلتفرم‌های ترید به‌چشم می‌خورد، هم از همین مفهوم استفاده کرده و به‌معنای تصاحب واقعی دارایی مورد معامله است.)

شایان ذکر است اغلب حجم معاملات مربوط‌به بازار کالاها، عملاً در بازار مشتقات انجام می‌شود. چون‌که معامله در بازار مشتقات، راحت‌تر بوده و معامله‌گران، مسئولیت‌های کم‌تری خواهند داشت. به‌عنوان مثال، وقتی یک شخص، چند بشکه نفت را در بازار کالا خرید می‌کند، مالک واقعیِ آن‌ بشکه‌های نفت است و باید به فکر هزینه‌های محل نگه‌داری و نیز حمل‌ونقل آن‌ها هم باشد.

ولی این‌چنین مسائلی در بازار مشتقات وجود ندارد و بدون هیچ‌نگرانی، می‌توان نفت و کالاهای دیگر را به‌قیمت روز خرید یا فروخت.

معروف‌ترین بازارهای کالا در کشور آمریکا

مشهورترین بازارهای کالا در آمریکا، بورس کالای شیکاگو (Chicago Mercantile Exchange = CME) و بازار اینترکنتیننتال (Intercontinental Exchange = ICE) است.

بازار OTC

بازارهایOTC»» که کوتاه‌شدۀ عبارت Over The Counter Markets است، نوعی از انواع بازار مالی غیرمتمرکز هستند، به این‌معنی و مفهوم که مبادلات در یک مکان فیزیکی مشخص انجام نمی‌شود؛ بل‌که به‌طور الکترونیکی است و بدون دخالت بروکر (معامله‌گر)، بین خریدار و فروشنده انجام می‌گیرد. اکثرِ معاملات مربوط‌به سهام، در بازار سهام انجام می‌شوند؛ اما بعضی از سهام خاص (در بیشتر مواقع، سهام کوچک‌تر و یا سهام پرریسک و خطر که شرایط فهرست‌شدن در بازار اصلی سهام را ندارند) در این بازار مورد معامله قرار می‌گیرند.

از طرفی، برخی از بازارهای مشتقات هم، تنها به‌صورت OTC بوده و به این‌ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که بازار OTC هم، یکی از بخش‌های حیاتی ِانواع بازارهای مالی جهانی را تشکیل داده است.

در مورد بازار OTC بایستی به این نکته هم توجه داشته باشید که به‌طور کلی حجم نقدینگی و مقررات کم‌تری در این بازار وجود دارد و معاملات آن شفافیت و ضوح انواع بازار مالی دیگر را ندارد.

بازار رمزارزها (Cryptocurreny Market)

بیش از ده هزار پروژۀ مختلف در زمینۀ بلاک‌چین وجود دارد و کوین یا همان دارایی دیجیتال مربوط‌به هر پروژه، در صرافی‌های گوناگون خریدوفروش شده. همۀ این‌ها یکی از انواع بازار مالی را تشکیل می‌دهند، به‌نامِ بازار رمزارزها.

دنیای فناوری در یک دهۀ قبل، شاهد تولد و رشد قابل‌توجهِ تکنولوژی غیرمتمرکزِ «دفتر کل توزیع‌شده» (DLT) و یک نمونۀ پرکاربرد آن، یعنی «بلاک‌چین» (Blockchain) بوده است. این فناوری، بستر پیاده‌سازی پروژه‌های « کریپتوکارنسی » (Cryptocurrency) یا ارزهای رمزنگاری‌شده یا در اصطلاح ما، ارزهای دیجیتال است که از مشهور‌ترین آن‌ها می‌توان Bitcoin و «اتریوم» (Ethereum) را اسم برد.

شاید باور نکنید و بگوید این نوع از بازار مالی چیست که امروز، بیش از ده‌هزار پروژۀ مختلف، در این زمینه وجود دارد و کوین یا به‌عبارتی همان دارایی دیجیتال مربوط‌به هر پروژه، در صرافی‌های مختلف، خریدوفروش شده که بازار رمزارزها را تشکیل می‌دهند.

صرافی ارز دیجیتال (Crypto Exchange)، به‌عنوان یک واسطه، بستری را برای معامله‌گران ایجاد می‌کند تا به‌راحتی بتوانند انواع رمزارزها را به‌هم و یا به پول فیات (Fiat Currency) یا همان پول رایج کشورها تبدیل کنند.

ارزهای دیجیتال، ماهیتی فیزیکی ندارند و فقط در کیف پول‌های دیجیتال، روی بلاک‌چین ذخیره می‌شوند. از طرفی، در این نوع از انواع بازارهای مالی برای ترید، اغلب مبادلات، در صرافی‌های متمرکز انجام می‌شود. یعنی صرافی‌ها، سرمایۀ کاربرها را کیف‌پول مخصوص خود نگه‌داری می‌کنند که البته، به‌شدت در خطر حملۀ هکرها قرار دارد.

نوع دیگری از صرافی‌ها با نام «صرافی غیرمتمرکز» (DEX) هم وجود دارد که در آن‌ها، امکان مبادلۀ «همتا به همتا» (P2P) و بدون دخالت سیستم مرکزی فراهم شده است. این صرافی‌ها، با استفاده از ابزاری به‌نام «بازارساز خودکار» (AMM) می‌توانند به کمک مفهوم «استخرهای نقدینگی»، فضایی را برای معاملۀ بی‌واسطۀ رمزارزهای گوناگون ایجاد کنند.

هم‌چنین، انواع قراردادهای اختیار معامله و فیوچرز هم در صرافی‌های بزرگ ارز دیجیتال ارائه می‌شود.

در نهایت…

بازارهای مالی نقش مهمی در اقتصاد دنیا و تکتک کشورها دارند و در واقع، در جواب پرسش بعضی‌ها که می‌پرسند “بازار مالی چیست” باید بگوییم که فضایی است برای به‌جریان درآمدن سرمایه‌های مردم.

در این مقاله، سعی کردیم انواع بازارهای مالی جهانی را به شما معرفی کرده، مهم‌ترین خصوصیت‌های آن‌ها را تحلیل کنیم. معامله در بازارهای مالی، اغلب در پلتفرم‌هایی که از طرف کارگزاری‌ها ارائه می‌شود، انجام می‌گیرد.

اکثر حجم معاملات مربوط‌به بازار تبادل ارزهای خارجی و خریدوفروش و معاملۀ ارز رایج کشورها است. معروف‌ترین بازار مالی، بازار سهام بوده. این نوع از انواع بازار مالی، محلی برای خریدوفروش سهام شرکت‌های مختلف است.

از دیگر بازارهای مالی می‌شود به بازار اوراق قرضه، بازار کالاها، بازار OTC و بازار ارز دیجیتال هم اشاره کرد. بین این موارد، بازار ارز دیجیتال، فقط یک دهه قدمت و سابقه دارد و به‌شدت هم، در حال رشد است.

حالا، که متوجه شدید بازار مالی چیست و در چه بازارهایی می‌توانید سرمایه‌گذاری کنید، ترید کردن را از همین امروز شروع کنید.