انواع بلاک چین چیست؟ آیا تا به‌حال، عباراتی مانند، بلاک چین، به گوش‌تان خورده است؟ هنگامی که یک شرکت، در حال فرموله کردن یک راه‌حل بلاک چین برای رفع نیازهای زنجیرۀ تامین خود است، ناگزیر باید تصمیم‌گرفت که چه نوع بلاکچین، برای پروژه مناسب‌تر است.
بنابراین، داشتن درک روشنی از گزینه‌های موجود برای ساختارهای بلاک چین ضروری است. در این مقاله قصد داریم با چهار نوع مختلف بلاک چین و اهمیت آنها آشنا شویم. هنگامی که با درک اولیۀ انواع بلاکچین آشنا شدیم، متوجه خواهیم شد که کدام نوع از بلاک چین، با بیش‌ترین مزایا مناسب است.
پس، دوست‌داران مطالب حوزۀ ارز دیجیتال، بیایید شروع کنیم.
چرا به بلاک چین‌های مختلف نیاز داریم؟
اساسی‌ترین نیاز یا کاربرد یک بلاک چین، انجام تراکنش‌ها یا تبادل اطلاعات از طریق یک شبکۀ امن است. اما نحوۀ استفاده مردم از بلاک چین و فناوری دفتر کل توزیع شده یا شبکه، در هر مورد متفاوت است. به‌عنوان مثال، اگر ما در مورد بیت کوین صحبت کنیم، که چگونه بلاک چین در جریان اصلی معرفی شد.
Bitcoin یک ارز دیجیتال است که از طریق فناوری بلاکچین و DLT معامله می‌شود. این نوع شبکۀ بلاک چین، یک شبکۀ عمومی است؛ چون افراد از سراسر جهان می‌توانند به یک گره تبدیل شوند، گره‌های دیگر را تأیید کنند و بیت‌کوین‌ها را معامله کنند.
از طرف دیگر، فرض‌کنید یک بانک، از یک شبکۀ بلاک چین خصوصی استفاده می‌کند. این، یک شبکۀ محدود خواهد بود که تنها، اعضای مجاز بانک می‌توانند به اطلاعات محرمانه دسترسی‌داشته باشند. بنابراین، هیچ‌کس، خارج از این شبکۀ بسته نمی‌تواند به داده‌های بانکی دسترسی پیدا کند. یک شبکۀ خصوصی دارای گره‌های محدود و مجاز خواهد بود که به‌وسیلۀ مدیر شبکه نظارت می‌شود. اطلاعات منتقل‌شده از طریق چنین شبکۀ بلاکچین خصوصی، در داخل شبکه باقی می‌ماند. هر گرۀ جدیدی که بخواهد به یک شبکۀ خصوصی اضافه شود، نیاز به مجوز از سرپرست شبکه دارد.
این بانک، باید در مورد مقیاس بلاکچین خصوصی خود، برای همۀ شعب یک شهر یا همۀ شعب آنها در یک کشور تصمیم بگیرد. درست، مانند این مثال‌ها، راه‌های مختلفی برای راه‌اندازی شبکۀ انواع بلاک چین، بسته‌به کاربرد و نیازها وجود دارد.
انواع بلاک چین
دربارۀ انواع بلاکچین، باید گفت که در اصل، دو نوع بلاک چین وجود دارد. بلاک چین خصوصی و عمومی. با این‌حال، چندین تغییر هم وجود دارد، مانند بلاک چین کنسرسیوم و هیبریدی. قبل از این‌که به جزئیات انواع بلاک چین بپردازیم، ابتدا بیاموزیم که چه شباهت‌هایی با هم دارند. هر بلاک چین، از مجموعه‌ای از گره‌ها تشکیل شده است که بر روی یک سیستم شبکۀ همتا به همتا (P2P) کار می‌کنند.
هر گره در یک شبکه، یک کپی از دفتر مشترک دارد که به‌موقع، به‌روز می‌شود. هر گره می‌تواند تراکنش‌ها را تأیید کند، تراکنش‌ها را شروع یا دریافت‌کند و بلاک‌ها را ایجاد کند.
حال، بیایید به‌طور مفصل، به چهار نوع بلاک چین که امکان‌پذیر است، نگاهی بیندازیم.
4 نوع از انواع بلاکچین
1. بلاک چین عمومی
در معرفی انواع بلاکچین، ایتدا از بلاکچین عمومی می‌گوییم. بلاک چین عمومی، یک سیستم دفتر کل توزیع‌شدۀ بدون محدودیت و بدون مجوز است. هر کسی که به اینترنت دسترسی دارد، می‌تواند در پلتفرم بلاک چین وارد شود تا به یک گره مجاز تبدیل شود و بخشی از شبکۀ بلاکچین باشد. گره یا کاربری که بخشی از بلاکچین عمومی است، مجاز به دسترسی به سوابق فعلی و گذشته، تأیید تراکنش‌ها یا انجام اثبات‌کار برای یک بلوک ورودی و انجام ماینینگ است.
اساسی‌ترین استفاده از انواع بلاک چین عمومی، برای استخراج و تبادل ارزهای دیجیتال است. بنابراین، رایج ترین انواع بلاک چین عمومی، بلاکچین Bitcoin و لایتکوین هستند. بلاک‌چین‌های عمومی، عمدتاً امن هستند، اگر کاربران، قوانین و روش‌های امنیتی را به‌شدت رعایت کنند. با این‌حال، تنها، زمانی خطرناک است که شرکت‌کنندگان، از پروتکل‌های امنیتی، صادقانه پیروی نکنند.
مثال: بیتکوین، اتریوم، لایتکوین
2. بلاک چین خصوصی
یک بلاک چین خصوصی، یک بلاک چین محدود کننده یا مجاز است که فقط، در یک شبکۀ بسته عمل می‌کند. بلاک چین‌های خصوصی، که یکی از مهم‌ترین انواع بلاکچین شناخته می‌شوند، معمولاً در یک سازمان یا شرکت‌هایی استفاده می‌شوند که تنها اعضای منتخب آن در شبکۀ بلاک چین شرکت می‌کنند.
سطح امنیت، مجوزها، دسترسی، در دست سازمان کنترل‌کننده است. بنابراین، بلاک چین‌های خصوصی، از نظر استفاده، به‌عنوان یک بلاک چین عمومی مشابه هستند، اما دارای یک شبکۀ کوچک و محدود هستند. شبکه‌های بلاک چین خصوصی برای رای‌گیری، مدیریت زنجیرۀ تامین، هویت دیجیتال، مالکیت دارایی و غیره مستقر می‌شوند.
نمونه‌هایی از انواع بلاکچین خصوصی عبارتند از: پروژه‌های Multichain و Hyperledger (Fabric, Sawtooth)، Corda و غیره.
3. بلاک چین کنسرسیوم
بلاک چین کنسرسیومی، که یکی از انواع بلاکچین است، نوعی نیمه غیرمتمرکز است که در آن، بیش از یک سازمان، یک شبکۀ بلاک چین را مدیریت می‌کنند. این، خلاف چیزی است که در یک بلاک چین خصوصی دیدیم که تنها، به‌وسیلۀ یک سازمان مدیریت می‌شود. بیش از یک سازمان، می‌توانند به‌عنوان یک گره در این نوع بلاک چین عمل کنند و به تبادل اطلاعات یا انجام ماینینگ بپردازند. در این نوع از انواع بلاکچین، یعنی بلاک چین‌های کنسرسیومی، معمولاً به‌وسیلۀ بانک‌ها، سازمان‌های دولتی و غیره استفاده می‌شود.
نمونه‌هایی از انواع بلاک چین کنسرسیوم، عبارتند از: بنیاد انرژی وب، R3، و غیره.
4. بلاک چین هیبریدی
بلاک چین ترکیبی، ترکیبی از بلاک چین خصوصی و عمومی است. از ویژگی‌های هر دو نوع بلاکچین استفاده می‌کند که می‌تواند یک سیستم مبتنی‌بر مجوز خصوصی و هم‌چنین، یک سیستم بدون مجوز عمومی داشته باشد. با چنین شبکۀ ترکیبی، در این نوع از انواع بلاکچین، کاربران می‌توانند کنترل کنند که چه کسی، به کدام داده‌های ذخیره شده در بلاک چین دسترسی دارد. فقط، یک بخش انتخاب شده از داده‌ها یا سوابق از بلاک چین، می‌تواند اجازۀ عمومی پیدا کند و بقیه، به‌عنوان محرمانه در شبکۀ خصوصی حفظ شود.
سیستم ترکیبی بلاک چین، انعطاف‌پذیر است؛ به‌طوری که کاربران می‌توانند به‌راحتی به یک بلاک چین خصوصی با چندین بلاکچین عمومی بپیوندند. تراکنش در یک شبکۀ خصوصی یک بلاک چین هیبریدی، معمولاً در آن شبکه تأیید می‌شود. اما کاربران، در این گونه از انواع بلاکچین، هم‌چنین می‌توانند آن را در بلاک چین عمومی منتشر کنند تا تأیید شوند. بلاک چین‌های عمومی، هش را افزایش می‌دهند و گره‌های بیش‌تری را برای تأیید، درگیر می‌کنند.
نمونه‌ای از بلاک چین هیبریدی، Dragonchain است.
بلاکچین خصوصی
خب، تا این‌جای این مقاله، که به انواع بلاک چین می‌پردازد، از انواع مختلف آن گفتیم. از بلاک چین‌های خصوصی گفتیم که یک شبکۀ محدود از گره‌های مجاز هستند. هیچ‌کس، خارج از شبکۀ خصوصی نمی‌تواند به اطلاعات مبادله شده بین دو گره دسترسی‌داشته باشد.
به‌همان اندازه که بلاک چین‌های خصوصی چشم‌گیر هستند، مزایا و معایب خاص خود را دارند. در این بخش از مطلبِ انواع بلاک چین، به مزیت‌ها و عیب‌های بلاکچین خصوصی می‌پردازیم.
مزایای بلاکچین خصوصی
- سرعت
تراکنش‌های بلاک چین‌های خصوصی در مقایسه‌با بلاک چین‌های عمومی، با سرعت بیش‌تری انجام می‌شود. این، بدان معناست که نرخ تراکنش در ثانیه (TPS) در مورد بلاک چین های خصوصی بالاتر است. این، به این‌دلیل است که تعداد محدودی گره در یک شبکۀ خصوصی در مقابل یک شبکۀ عمومی وجود دارد.
این امر، روند اجماع یا تأیید یک تراکنش را به‌وسیلۀ تمام گره‌های یک شبکه تسریع می‌کند. هم‌چنین، در این نوع از انواع بلاکچین، نرخ افزودن تراکنش‌های جدید در یک بلوک، سریع است. بلاک چین‌های خصوصی می‌توانند تراکنش‌ها را با نرخ هزار یا صد هزار TPS در یک زمان تسهیل کنند.
- مقیاس‌پذیری
بلاک چین‌های خصوصی، بسیار مقیاس‌پذیر هستند. یعنی شما می‌توانید اندازۀ بلاکچین خصوصیِ خود را بر اساس نیاز خود انتخاب‌کنید. به‌عنوان مثال، اگر سازمانی وجود داشته‌باشد که تنها، به یک بلاکچین از 20 گره نیاز دارد، آنها می‌توانند به‌راحتی یکی را مستقر کنند. سپس، پس از گسترش، اگر آنها نیاز به اضافه‌کردن گره‌های بیش‌تری داشته باشند، به‌راحتی می‌توانند این کار را انجام دهند.
این امر، بلاک چین‌های خصوصی را بسیار مقیاس‌پذیر می‌کند، چون به سازمان، انعطاف‌پذیری می‌دهد تا اندازۀ شبکۀ خود را بدون تلاش زیاد افزایش یا کاهش دهد.
معایب بلاک چین خصوصی
- نیاز به ایجاد اعتماد
تا آنجا که به یک بلاک چین عمومی مربوط می‌شود، مانند یک کتابِ باز یا به‌قول ما، یک دفتر کل باز است. این امر، امنیت و مشروعیت هر کاربر را تضمین می‌کند. در حالی که در یک شبکۀ خصوصی، شرکت‌کنندگان محدودی در یک شبکۀ محدود وجود دارد. به‌خصوص در یک سازمان، که در آن، همکاران، یک‌دیگر را می‌شناسند. آنها باید برای انتقال اطلاعات محرمانه در یک شبکه، اعتماد ایجاد کنند.
- امنیت پایین‌تر
از آنجایی که یک شبکۀ بلاک چین خصوصی، تعداد گره‌ها یا شرکت‌کنندگانِ کم‌تری دارد، خطر بیش‌تری برای نقض امنیت دارد. اگر هر یک از گره‌ها، به سیستم مدیریت مرکزی دسترسی پیدا کند، می‌تواند به تمام گره‌های شبکه، دسترسی پیدا کند. این امر باعث‌می‌شود گره بتواند کل بلاک چین خصوصی را هک کند و از اطلاعات سوء استفاده کند.
- تمرکز
یکی دیگر از معایب انواع بلاکچین خصوصی، این است که بلاک چین‌های خصوصی، محدود شده‌اند. به این معنی که برای عملکرد صحیح، به یک سیستم مدیریت هویت و دسترسی (IAM) مرکزی نیاز دارند. این سیستم، دارای کلیه حقوق نظارتی و اداری است. این، اجازه می‌دهد تا یک گره جدید در شبکه اضافه کنند یا در مورد سطح دسترسی آنها به اطلاعات ذخیره شده در بلاک چین تصمیم بگیرند. کل این سیستم، با ایدۀ تمرکز زدایی که یکی از ارکان فناوری انواع بلاک چین است، در تضاد است.
آیا از برنامه‌های غیرمتمرکز انواع بلاک چین اطلاعی دارید؟
بلاکچین عمومی
پس از بحث در مورد مزایا و معایب یکی از مهم‌ترین انواع بلاکچین، یعنی بلاک چین خصوصی، اجازه دهید سر خود را به سمت دیگر، یعنی بلاک چین عمومی برگردانیم. خلاف بلاک چین خصوصی، بلاک چین عمومی، یک سیستم دفتر کل بازِ نامحدود است.
می‌تواند به تعداد گره‌هایی که از سراسر جهان وجود دارد داشته باشد. داده‌های ثبت شده در یک بلاک چین در یک شبکۀ عمومی، به‌همان اندازه، به وسیلۀ هر گره، قابل دسترسی است.
مزایای بلاک چین عمومی
- قابل اعتماد
خلاف بلاک چین خصوصی، دو گره یا شرکت کننده، نیازی به نگرانی در مورد اصالت دیگری ندارند. به‌عبارت دیگر، در این نوع از انواع بلاکچین، آنها نیازی به شناخت یا اعتماد شخصی، به گره‌های دیگر ندارند، چون فرآیند اثبات کار اطمینان می‌دهد که هیچ تقلبی در تراکنش‌ها وجود ندارد. بنابراین، می‌توان کورکورانه به بلاک چین‌های عمومی اعتماد کرد، بدون این‌که نیازی به اعتماد به گره‌های فردی باشد.
- ایمن
بلاک چین عمومی، می‌تواند به تعداد شرکت‌کننده یا گره در یک شبکۀ عمومی وجود داشته باشد که آن را به یک شبکۀ امن تبدیل می‌کند. هرچه شبکه بزرگ‌تر باشد، توزیع رکوردها بیش‌تر می‌شود و هک‌کردن کل شبکه برای هکرها سخت‌تر می‌شود. علاوه‌بر این، در این نوع از انواع بلاک چین، هر گره، تأیید معاملات و اثبات‌کار را انجام می‌دهد که هر تراکنش و بلوک را قانونی می‌کند. با توجه به این شیوه‌ها و روش‌های رمزگذاری متفکرانۀ رمزنگاری، یک بلاک چین عمومی، بسیار ایمن‌تر از خصوصی است.
- باز و شفاف
بلاک چین عمومی، باز است و داده‌ها برای همۀ گره‌های شرکت‌کننده، شفاف است. یک کپی از سوابق بلاک چین یا دفتر کل دیجیتال، در هر گرۀ مجاز، موجود است. این، باعث می‌شود کل سیستم بلاک چین، کاملاً باز و شفاف باشد. هیچ‌کس، یک تراکنش جعلی را نشان نمی‌دهد یا یک تراکنش موجود را مخفی نمی‌کند؛ چون هر گره، یک نسخۀ به‌روز شده از پایگاه داده در هر نقطه از زمان دارد.
معایب بلاکچین عمومی
- TPS پایین
نرخ تراکنش در ثانیه، در یک بلاک چین عمومی، بسیار پایین است. این، به این دلیل است که یک شبکۀ بزرگ با گره‌های زیاد است و برای هر گره، تأیید تراکنش و انجام اثبات‌کار زمان‌بر است. به‌همین دلیل است که بلاک چین‌های عمومی، مانند Bitcoin می‌توانند تنها 7 تراکنش در ثانیه را پردازش کنند، یا شبکۀ اتریوم، دارای نرخ 15 TPS است. از طرف دیگر، یک شبکۀ خصوصی، مانند ویزا دارای نرخ 24000 TPS است که نشان‌دهندۀ تفاوت بسیار زیاد در سرعت پردازش و اجرای تراکنش است.
- مسائل مقیاس‌پذیری
همان‌طور که در مورد بالا دیدیم، بلاک چین عمومی، سرعت پردازش و تکمیل تراکنش‌های آهسته‌ای دارد. این، باعث ایجاد مشکلاتی در مقیاس‌پذیری هم می‌شود. چون هر چه بیش‌تر سعی کنیم اندازۀ شبکه را افزایش دهیم، کندتر می‌شود. با این‌حال، راه‌حل‌هایی مانند شبکۀ لایتنینگِ بیتکوین، به غلبه بر این مشکل کمک می‌کند. با افزایش اندازۀ شبکه، نرخ تراکنش را حفظ می‌کند.
- مصرف انرژی بالا
فرآیند اثبات کار، بسیار انرژی‌بر است؛ چون برای اجرای یک الگوریتم خاص، به سیستم‌های تخصصی (اجزای سخت افزاری) نیاز دارد. این موضوع، از نظر زیست محیطی و اقتصادی، نگران‌کننده است. در بلاک چین عمومی که یکی از شناخته‌شده‌ترین انواع بلاک چین است، دستگاه، برای انجام اثبات‌کار، هزینه‌بر است و به اندازۀ کشور ایرلند انرژی مصرف می‌کند! این فناوری، قطعاً نیاز به سازوکارهای اجماع انرژی کارآمد دارد.
بلاک چین خصوصی یا عمومی، کدام یک بهتر است؟
خب، ما قبل از صدور حکم نهایی، دو نوع اصلی از انواع بلاکچین، یعنی بلاک چین‌های خصوصی و عمومی را به‌طور کامل مطالعه کرده‌ایم. هر دوی آنها تفاوت‌های خاصی با یک‌دیگر دارند. با این‌حال، تفاوت‌های اصلی از نظر امنیت، مقیاس‌پذیری و شفافیت، نهفته است. از یک طرف، در جایی که یک شبکۀ خصوصی ممکن است چندان قابل اعتماد به‌نظر نرسد، می‌توانید به‌طور کامل، به یک شبکۀ عمومی برای سیستم اجماع دست‌نخورده (اثبات کار) آن اعتماد کنید.
بنابراین، به‌طور خلاصه، هر نمونه یا موردی از استفادۀ موفق از بلاک چین، که تا به امروز دیده‌ایم، مربوط به یک بلاک چین عمومی است. بلاک چین عمومی، امنیت را تضمین می‌کند؛ چون در این نوع از انواع بلاکچین، هک کل شبکه، تقریباً غیرممکن است. علاوه‌بر این، شفافیت داده را ارائه می‌دهد؛ چون هر گره، به رکورد ذخیره شده در بلاک چین دسترسیِ برابر دارد. یکی از نمونه‌های بسیار موفق یک بلاک چین عمومی، سیستم بیتکوین است.
در نهایت…
در پایان، ما از شما می‌خواهیم که از درک خود استفاده کنید و تصمیم بگیرید که کدام بلاک چین، هدف شما را بهتر برآورده می‌کند. با این مقاله که در مورد انواع بلاک چین بود، اگر بخشی از یک شبکۀ بلاک چین عمومی هستید، تنها کاری که باید انجام دهید، این است که دانش کاملی در مورد نحوۀ عملکرد یک بلاکچین عمومی برای انجام حرکات هوشمندانه در آینده داشته باشید. اگر هر نظر یا سوالی در مورد انواع بلاکچین‌ها دارید، می‌توانید در بخش نظرات، آن را بیان کنید.
